Avrupa Yeşil Mutabakatı

AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI

I) GENEL BİLGİLER

Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM), 2019 yılının Aralık ayında Avrupa Komisyonu tarafından yayımlandı ve Komisyonun 2019-2024 dönemi için belirlediği 6 önceliğin arasına girdi. Yeşil Mutabakat, AB ülkelerinin yeni dönem için belirlediği çevre odaklı bir büyüme stratejisidir.

Yeşil Mutabakatın en önemli hedefi, Avrupa’nın 2050 yılında ilk karbon-nötr kıta olmasıdır. 2030 yılında da sera gazı emisyon azaltım hedefleri %55 olarak belirlenmiştir.

Bu kapsamda AB, tüm politika enstrümanlarını gözden geçirmektedir.

Yeşil Mutabakatta yer alan diğer hedeflerden bazıları aşağıda verilmiştir:

• Temiz ve döngüsel ekonomi için sanayinin harekete geçirilmesi,
• Tüketicilerin yeniden kullanılabilir, dayanıklı ve tamir edilebilir ürünleri almaları yönünde şirketlere teşvik edici düzenlemelerin yapılması ,
• Atık üretiminin azaltılması için sürdürülebilir ürün politikasının uygulanması,
• Stratejik değer zincirlerinde yatırımların ve endüstrinin işbirliği içinde olmasına yönelik yeni yollar geliştirilmesi,
• Sürdürülebilirlik hedefleri kapsamında farklı birçok sektörde dijital teknolojilerin kullanılması,
• Binaların enerji ve kaynak tasarruflu olacak şekilde yenilenmesi,
• Sürdürülebilir ve akıllı ulaşıma geçişin sağlanması (2050’ye kadar sıfır emisyon hedefine ulaşmak için ulaşım emisyonlarında %90 düşüş sağlanmalı),
• “Tarladan sofraya” stratejisiyle adil, sağlıklı ve çevre dostu gıda sistemi oluşturulması (biyoçeşitliliğe zarar veren kimyasal zirai ilaçların, antibiyotikleri, gübrelerin kullanımının azaltılması gibi önlemler),
• Zehirsiz bir çevre yaratmak (hava, su, toprak ve tüketici ürünlerindeki kirliliğin izlenmesi, raporlanması, önlenmesi ve bu kirliliği engelleyecek politikaların geliştirilmesi)

Ülkemizi etkileyebilecek önemli bir husus olan ve AYM kapsamında yer alan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) küresel ölçekte etkili olacak bir uygulamadır. SKDM, karbon kaçağını (üretimin emisyon hedeflerinin daha az olduğu ya da olmadığı ülkelere kayması durumu) engellemek üzere tasarlanmıştır ve AB’ye giren ithal ürünlerden içerdikleri emisyon miktarına göre bir ödeme alınması esasına dayanmaktadır.

Avrupa Yeşil Mutabakatı Belgesine aşağıdaki linkten ulaşılabilir.

https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/european-green-deal-communication_en.pdf

II) 55’E UYUM (FIT FOR 55)

Avrupa Komisyonu, Avrupa Yeşil Mutabakatının bir parçası olan ve emisyonları 2030 yılına dek en az %55 azaltma hedefi taşıyan içeren “55’e uyum (fit for 55)” paketini 14 Temmuz 2021 tarihinde açıklamıştır.

Paket, uzun süredir beklenen “sınırda karbon düzenleme mekanizması” (SKDM) konusundaki ayrıntıları da kapsamakta ve iklim, enerji, toprak kullanımı, ulaşım ve vergi politikalarını içeren pek çok yasa teklifine yer vermektedir. Teklifler, Paris Anlaşması’na uyumluluk gözetilerek hazırlanmıştır.

Paket kapsamında; Efor Paylaşımı Yönetmeliği, Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Orman Yönetmeliği (LULUCF) Revizyonu, AB Orman Stratejisi, Yenilenebilir Enerji Direktifi gibi düzenlemeler yer almaktadır.

Ayrıntılı bilgiye ve yasa tasarılarına https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_en linkinden ulaşılabilir. 

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM)

SKDM için bir geçiş dönemi öngörülmüştür. Bu dönemde, mekanizma  demir-çelik, çimento, gübre, alüminyum ve elektrik sektörlerine uygulanacaktır. Geçiş dönemi 2023-2025 yıllarını kapsayacak ve bu dönemde AB menşeili ithalatçılar herhangi bir ödeme yapmayacaklardır. İthalatçıların geçiş döneminde yalnızca ithal ettiği ürünlerde bulunan emisyonları bildirmeleri gerekecektir.

2026 yılında başlayacak uygulama döneminde ise; AB İthalatçılarının, ulusal makamlara kayıt yaptırmaları ve ürünlerde bulunan emisyonlara karşılık gelen sertifikalar satın almaları gerekecektir. Sertifikaların maliyeti, haftalık Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) fiyatlarına dayalı olarak €/ton CO2 için hesaplanacaktır.

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)

ETS, tesislerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarına bir üst limitin belirlendiği bir sistemdir. Emisyon miktarları açık arttırma ya da ücretsiz olarak tahsis edilebildiği gibi üçüncü taraflar arasındaki ticaret ile de elde edilebilmektedir. Bu işlemler tahsisatların piyasa fiyatını belirlemektedir. Her yıl belirli sektörlerden kaynaklanan emisyonların üst sınırı düşürülmektedir. 55’e Uyum paketi kapsamında, ETS’nin karayolu ve bina sektörlerine genişletilmesi bulunmaktadır.  Genel emisyon üst sınırının daha da düşürülmesi ve yıllık azaltma oranının artırılması da teklif kapsamındadır. Paket, havacılık için ücretsiz emisyon tahsisatlarının aşamalı olarak kaldırmasını da içermektedir.

III) Avrupa Yeşil Mutabakatı Kapsamında Yayınlanan Rapor ve Dokümanlar

Yeşil Mutabakat Eylem Planı

16 Temmuz 2021 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda ilgili Bakanlıkların katılımıyla Avrupa Yeşil Mutabakatı Çalışma Grubu kurulmuş ve yine Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve ilgili tüm politika alanlarında yeşil dönüşümün desteklenmesini hedefleyen bir yol haritası niteliğindeki Eylem Planı yayınlanmıştır. Eylem Planında 9 ana başlık altında toplam 32 hedef ve 81 eylem yer almaktadır. Eylem Planında yer alan 9 ana başlık şu şekildedir:

• Sınırda Karbon Düzenlemeleri
• Yeşil ve Döngüsel Bir Ekonomi
• Yeşil Finansman
• Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı
• Sürdürülebilir Tarım
• Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım
• İklim Değişikliği İle Mücadele
• Diplomasi
• Avrupa Yeşil Mutabakatı Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Faaliyetleri
•  

Sektörel Kaynaklar

Elektrik sektörü için Türkiye Elektrik Sanayi Birliği (TESAB) tarafından hazırlanan “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Türkiye Elektrik Enerjisi Sektörü Değerlendirmesi” dokümanına buradan ulaşılabilir. Doküman; iklim değişikliği, sınırda karbon vergileri, yenilenebilir enerji, kömür, termik ve nükleer, e-mobilite, enerji verimliliği ve inovasyon gibi konuları elektrik enerjisi sektörü kapsamında incelemektedir.

IV) AB MEVZUATI